Trong văn hóa và võ học Việt Nam, con rắn (xà) là một trong những hình tượng đặc biệt được tôn vinh, đặc biệt là trong ngũ hình quyền – gồm long, hổ, báo, xà, hạc. Mỗi con vật trong danh sách này mang một đặc điểm riêng biệt, và xà quyền, với sự nhu nhuyễn và mạnh mẽ, nổi bật với những chiêu thức tinh tế, đầy sức mạnh.
Chắc hẳn không ai quên được hình ảnh vị vua anh hùng Quang Trung gắn liền với thanh “ô long đao” huyền bí. Sự tích về con mãng xà và thanh đao kỳ diệu trong trận chiến lịch sử ở Rạch Gầm, Xoài Mút đã trở thành một phần trong huyền thoại võ học Việt Nam. Theo sử sách, vào năm 1773, trong một lần đoàn quân của vua Quang Trung gặp phải một con mãng xà cản đường, ông đã cầu xin xà thần giúp đỡ. Điều kỳ diệu xảy ra khi con mãng xà quay đầu bỏ đi và trao cho vua thanh “ô long đao”, từ đó góp phần giúp Quang Trung chiến thắng trong các trận đánh vang dội.
Thanh “ô long đao” không chỉ nổi bật với khí lạnh tỏa ra từ lưỡi đao mà còn có sức mạnh sắc bén vượt trội, như chính tinh thần bất khuất của người lính Tây Sơn. Đây cũng chính là minh chứng cho sự kết hợp giữa võ học và những huyền thoại văn hóa truyền thống Việt Nam.
Một trong những môn võ nổi bật mang đậm ảnh hưởng từ hình tượng con rắn là xà quyền trong môn phái Võ Lâm Tân Khánh Bà Trà, được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia vào năm 2021. Được sáng lập bởi bà Võ Thị Trà, hậu duệ của tướng nhà Tây Sơn, môn võ này không chỉ mang ý nghĩa rèn luyện sức khỏe mà còn giúp bảo vệ vùng đất Bình Dương khỏi những mối nguy từ thiên nhiên và con người.
Xà quyền, đặc biệt là trong các bài quyền như “xà vương lộng nguyệt”, “độc xà xuất động”, hay “trường xà thám thủy”, thể hiện sự khéo léo, tĩnh – động nhịp nhàng của con rắn trong chiến đấu. Với những đòn thế mềm dẻo và linh hoạt, võ sinh học xà quyền không chỉ chú trọng vào kỹ thuật tấn công mà còn học cách phòng thủ, rình mồi và săn mồi như một con rắn thật sự.
Đặc biệt, môn phái này còn sử dụng một số binh khí hình rắn, điển hình như xà vĩ côn – một loại côn được thiết kế giống như thân rắn, uốn lượn linh hoạt và mạnh mẽ. Khi sử dụng, người luyện võ có thể phối hợp các chiêu thức để tấn công và phòng thủ một cách hiệu quả, tạo nên sức mạnh vượt trội.
Võ học Việt Nam không thiếu những bài quyền đặc sắc, và xà quyền là một trong những trường phái đặc biệt được đánh giá cao. Trong ngũ hình quyền, dù đứng ở vị trí thứ 4, xà quyền vẫn sở hữu vẻ đẹp mạnh mẽ, uyển chuyển và đầy tính chiến lược. Để thành thạo xà quyền, người học phải có sự kiên nhẫn và kỹ thuật tinh vi, từ cách di chuyển, rình mồi cho đến tấn công và phòng thủ đối phương.
Bên cạnh các bài quyền xà, còn có những chiến thuật tấn công và phòng thủ với binh khí liên quan đến hình ảnh con rắn, như xà mâu – vũ khí có hình dạng uốn cong như thân rắn, chuyên dùng để đâm, chém, hoặc móc. Đây là vũ khí lợi hại trong chiến đấu, thể hiện rõ sự kết hợp giữa trí tuệ và sức mạnh trong võ học Việt Nam.
Không chỉ có giá trị về mặt văn hóa và võ học, vùng đất Võ Lâm Tân Khánh Bà Trà còn gắn liền với các cuộc kháng chiến. Trong giai đoạn Pháp xâm lược, những thanh niên tài giỏi võ nghệ ở đây đã gia nhập nghĩa quân của Võ Văn Nhâm, tham gia phong trào yêu nước Lâm Trung Trại và tổ chức các cuộc tấn công vào đồn bốt, bảo vệ người dân khỏi sự đàn áp.
Ngoài ra, trong giai đoạn chiến tranh chống Mỹ, nhiều chiến sĩ, trong đó có Từ Văn Phước, một người con của vùng đất Tân Khánh, đã chiến đấu anh dũng và được phong Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Xà quyền không chỉ là một bộ môn võ học mà còn là phần tinh túy của văn hóa Việt Nam. Từ các câu chuyện huyền thoại của vua Quang Trung cho đến những chiến công anh hùng trong lịch sử, hình ảnh con rắn và xà quyền luôn hiện diện như một biểu tượng của sức mạnh, sự linh hoạt và trí tuệ. Môn phái Võ Lâm Tân Khánh Bà Trà đã giúp lưu giữ và phát triển môn võ này, trở thành một phần quan trọng trong di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc.
Sự kết hợp giữa kỹ thuật võ thuật, huyền thoại dân gian và lịch sử kháng chiến đã làm nên một xà quyền độc đáo, thể hiện rõ bản sắc và sự kiên cường của dân tộc Việt Nam.
| Main | TR | T | H | B | HS | Đ |
|---|---|---|---|---|---|---|
1  | 32 | 23 | 7 | 2 | 43 | 76 |
2  | 32 | 17 | 12 | 3 | 30 | 63 |
3  | 32 | 17 | 6 | 9 | 13 | 57 |
4  | 31 | 17 | 5 | 9 | 16 | 56 |
5  | 32 | 16 | 7 | 9 | 20 | 55 |
6  | 32 | 15 | 9 | 8 | 17 | 54 |
7  | 32 | 15 | 9 | 8 | 3 | 54 |
8  | 31 | 13 | 9 | 9 | 5 | 48 |
9  | 32 | 12 | 12 | 8 | 2 | 48 |
10  | 31 | 12 | 9 | 10 | 11 | 45 |
11  | 32 | 12 | 7 | 13 | 4 | 43 |
12  | 31 | 11 | 10 | 10 | 1 | 43 |
13  | 32 | 8 | 14 | 10 | -4 | 38 |
14  | 32 | 10 | 8 | 14 | -7 | 38 |
15  | 32 | 11 | 4 | 17 | 11 | 37 |
16  | 32 | 10 | 5 | 17 | -14 | 35 |
17  | 32 | 9 | 8 | 15 | -18 | 35 |
18  | 32 | 4 | 9 | 19 | -34 | 21 |
19  | 32 | 4 | 6 | 22 | -45 | 18 |
20  | 32 | 2 | 4 | 26 | -54 | 10 |